Dereotunun Faydaları Nelerdir?

Hem mutfakta hem de sağlık amacıyla geniş kullanım alanına sahip bitkilerden biri de dereotudur. Dereotu yaprakları tazeyken sebze olarak veya kurutulmuş yaprakları ve bütün veya öğütülmüş tohumları baharat olarak kullanılan bir bitkidir. Mutfakta çorbalar, patates püreleri, balık yemekleri, turşular gibi çok çeşitli kullanımları vardır.

Maydonozgiller ailesinin bir üyesi olan dereotunun (Anethum graveolens) ana vatanının Akdeniz coğrafyası, Güney Rusya ve Batı Afrika olduğu düşünülmektedir. Evde yetiştirilmesi çok kolay olan bu bitkinin günde 6-8 saat arası güneş görmesi büyümesi için yeterlidir. En küçük yaprakları dahi güçlü aromaya sahiptir ancak daha fazla güneş gören bölgelerde büyüyen dereotlarının aroması daha güçlü olur. İyice yıkandıktan sonra, yaprakları ayrılıp ince ince doğranıp bir bez üzerinde güneş görmeyen bir ortamda 3-4 gün kurutularak, hava geçirmeyen kavanozlarda 1 yıla kadar saklanabilir.

Dereotunun Sağlığa Faydaları

Dereotunun tıbbi kullanımlarına 5000 yıllık Mısır papirüslerinde rastlanmaktadır. Bilinenlere göre birkaç çay kaşığı dereotunun kaynamış suya atılmasıyla yapılan çay ile bebeklerde kolik (gaz sancısı), sinir sorunları, mide rahatsızlıkları ve uykusuzluk sorunları gideriliyordu. Tohumları nefesi temizlemek, adet sancılarını hafifletmek ve emziren kadınlarda anne sütünü artırmak için kullanılmaktaydı.

Dereotu besin profiliyle öne çıkar. 100 gram dereotu bir günlük vitamin ve mineral ihtiyacının çok önemli bir kısmını karşılar. Öyle ki 100 gramı A ve C vitamini ihtiyacının %150’sini karşılar. Detaylar için aşağıdaki 1 kase, 9 gram taze dere otu yaprakları için verdiğimiz besin değerleri tablosuna göz gezdirebilirsiniz.

1- Sindirimi Kolaylaştırır

Dereotu iştah artırıcı bir besindir. İçerdiği esans yağlar safra ve sindirim sıvılarının salgısını tetikler. Ayrıca bağırsaklardaki peristaltik hareketi kolaylaştırır ve kabızlığı rahatlatır.

2- Uykusuzluğu (İnsomnia) Önler

İçerisinde bulunan esans yağlar kuvvetli ve farklı özellikler gösterir. Uyarıcı, rahatlatıcı, hipnotize edici; yani hem uyarıcı hem de pasifize edici etkileri vardır. Bu bitki belirli enzim ve hormonların salgılanmasını sağlayarak sakinleştirici ve hipnotize edici özellikler gösterir ve geceleri iyi uyumaya yardım eder.

3- Kemik Sağlığını Korur

Kalsiyum ve içerdiği diğer mineral ve vitaminlerle kemik ve kemik yoğunluğu kaybından korur, dişlere iyi gelir.

4- Diyabeti Kontrol Eder

Dereotu uzun yıllardır diyabet ve insülin seviyelerinin düzenlenmesiyle ilişkilendirilmiştir. Bu alandaki araştırmalar laboratuvar hayvanları üzerinde sınırlı olsa da; elde edilen bilgilere göre bitki; kortikosteroid kaynaklı diyabette (steroid diyabeti) serum lipidleri ve insülin seviyelerindeki dalgalanmaları önler.

5- Aşırı Gazı Önler

İyi bilinen bir gaz çıkarıcı olarak aşırı gaz vb. rahatsızlıkları önleyebilir. Aşırı gaz sadece rahatsız edici bir durum olmakla kalmayıp, göğüs kafesindeki organlara baskı yaparak tehlikeli durumlara da sebep olabilir.

6- Bağışıklığı Güçlendirir

Dereotu güçlü antimikrobiyal etkilere sahiptir. Cilt üzerinde yaralara sebep olanlar dahil çeşitli enfeksiyonları önlediği bilimsel olarak gösterilmiştir.

7- Hıçkırığı Geçirir

Hıçkırık çeşitli sebeplerle oluşabilir ama en sık karşılaşılan sebebi sıkışmış gazdır ve yemek borusundan yukarı yönlü hareketlerle kendini belli eder. Diğer yaygın sebepler bazı alerjenler, aşırı hassasiyet ve sinirsel sorunlardır. Dereotu bu durumlarda hıçkırığı geçirebilir. Karminatif olarak gaz miktarını azaltıp boşaltabilir ve alerji, hassasiyet ve sinirsel sorunlar kaynaklı hıçkırığı da giderebilir.

8- İshali Geçirir

İshal genel olarak besinlerin sindirilememesinden ve mikrobiyal sebeplerden oluşur. Sindirim sorunları kaynaklı ishalde dereotu oldukça faydalı olabilir. Ayrıca diğer açıdan içeriğindeki monoterpenler ve flavonoidlerle mikrop öldürücü ve antibakteriyel özellikleriyle yardımcı olabilir.

9- Dizanteriyi Tedavi Eder

Dizanterinin en yaygın sebebi mantar enfeksiyonlarıdır. Dereotu esans yağı doğal bir dezenfektan olarak mantar enfeksiyonlarını etkili biçimde önleyebilir.

10- Adet Düzenini Sağlar

Dereotu yağındaki flavonoidler uyarıcı ve emenagog (adet başlamasını uyarıcı, adet söktürücü) özellikler gösterir. Bitki belirli hormonların salgılanmasını sağlayarak düzenli menstrual döngünün korunmasına yardımcı olur.

11- Artrit Ağrısını Hafifletir

Uzun süredir iltihaplanma önleyici bir bitki olduğu bilinen dereotu romatizmal eklem iltihabı, gut ve artrit iltihaplanmalarının azaltılmasına fayda sağlar. Bu sebeple antik zamanlardan beri kullanılmaktadır.

12- Solunum Düzensizliklerini Tedavi Eder

İçerisindeki bileşiklerle solunum sisteminde histaminler, alerji ve öksürük kaynaklı tıkanıklıkları tedavi eder.

13- Ağız Bakımı

Dereotu tohumları ve yaprakları iyi bir ağız ve nefes temizleyicidir. Esans yağları mikrop öldürücü, antioksidan ve dezenfektandır. Bu sayede ağızdaki enfeksiyonları ve diş eti ve dişlere verilen hasarı azaltır.

14- Kanseri Önler

İçeriğinde bulunan monoterpenler güçlü bir antioksidan aktivitesi ve antikanserojen özellikleri olan glutathione-S-transferase enziminin salgılanmasını tetikler. Serbest radikallerin özellikle siyano- ve benzo- türevlerine karşı etkilidir. Ayrıca içerdiği diğer antioksidanlar da antikanserojen etkilere sahiptir.

15- Diğer Faydaları

Dereotu gevşetici etkiler gösterir, fiziksel kuvveti artırır, idrarı artırarak toksinlerin, fazla tuzların ve suyun atılmasına fayda sağlar. Gaz boşaltıcı, gaz birikimini önleyici, spazm önleyici özellikleri vardır. Süt üretimini ve endokrin salgıları ve libidoyu artırır.

Dereotunun Yan Etkileri / Zararları

Dereotu besin olarak tüketildiğinde ve çoğu insan için ağızdan ilaç olarak alındığında güvenlidir.

Cilde uygulandığında bazen cilt tahrişi yapabilir. Taze dereotu suyu cildi güneşe karşı aşırı hassaslaştırabilir ve bu yüzden güneş yanığı ve cilt kanseri riskini artırabilir. Bu durumda güneş ışığına karşı önlem alınmalı ve güneşe maruz kalınmamalıdır.

Hamilelik ve Emzirme

Hamileyken dereotunun ilaç olarak kullanılması büyük ihtimalle tehlikelidir. Dereotu tohumu adet gördürebilir ve düşüğe yol açabilir. Emzirirken ilaç olarak kullanılmasının sonuçları hakkında yeterli bilgi yoktur, yiyecek miktarlarında tüketilmesi önerilir.

Alerji

Kereviz, kişniş, rezene ve benzeri bitkilere alerjisi olanlarda alerji yapabilir.

Diyabet

Dereotu özü ve yağı kan şekerini düşürür. İlaç olarak kullanıyorsanız kan şekerinizi yakından takip etmeniz önerilir.

Ameliyat

Kan şekerine olan etkileri sebebiyle planlanmış ameliyatınızdan 2 hafta önce dereotu kullanmayı bırakmanız önerilir.

Taze Dereotu Besin Değerleri

*Bu değerler 2000 kalorilik bir günlük diyet için geçerlidir. Kalori ihtiyacınız yaşam tarzınıza göre daha az veya fazla olabilir.